هر محله یک موکب

فعالیت شما چیست و چگونه است؟ فرآیند، روش اجرا، مراحل، جرقه اولیه، جزئیات، قالب، مخاطب شناسی، منابع انسانی، ابزار و امکانات، بازتاب رسانه ای، را توضیح دهید.

فرآیند و مراحل اجرا: جرقه اولیه این فعالیت به حدود ۱۰–۱۱ سال پیش بازمی‌گردد. یکی از نمازگزاران مسجد پیشنهاد داد که فضای معنوی اربعین در سطح محله ایجاد شود. از دهه دوم محرم همان سال، موکبی کوچک با بخش چای‌خانه، دعا، منبر و روضه آغاز شد. هر سال این فعالیت گسترش یافت تا اینکه در دوران کرونا توانستند در چند محله دیگر نیز موکب راه‌اندازی کنند. در حال حاضر برخی از این محلات حتی خارج از ایام اربعین نیز فعالیت دارند.

روش اجرا: طرح به‌صورت گروهی انجام می‌گیرد و زیر نظر مسجد محله فعالیت می‌کند. نوجوانان و اهالی مسجد نقش فعالی در اجرا دارند. در سال‌های اخیر، بخشی از اجرای کار به مردم محله واگذار شده است. همچنین رزمندگان متدین نیز به‌عنوان نیروهای پشتیبان در دو سال اخیر به پروژه پیوسته‌اند.

مراحل اجرایی: آغاز از دهه دوم محرم، آماده‌سازی فضای موکب، تجهیز و فضاسازی با ابزارهای متنوع، اجرای مراسم‌ مانند منبر، روضه، سینه‌زنی، مداحی نوجوانان، شب شعر، غرفه‌های کتاب و عفاف و حجاب و...، تعامل با مخاطبان و ارزیابی نیازهای آن سال برای برنامه‌ریزی مناسب‌تر.

مخاطب‌شناسی: مخاطبان این طرح عموم مردم محله هستند. چون فضا در دل محله است، نمی‌توان قشر خاصی را هدف گرفت. تلاش می‌شود متناسب با معضلات یا نیازهای فرهنگی آن سال، محتوا تولید شود. خود مردم نیز مشوق این فعالیت بوده‌اند.

منابع انسانی: هسته اصلی تیم از نوجوانان و جوانان مسجد تشکیل شده است. همچنین طیف‌های مختلف مردمی نیز به‌مرور جذب شدند. رزمندگان مؤمن نیز در اجرای بهتر برنامه‌ها نقش‌آفرینی کرده‌اند.

ابزار و امکانات: فضای فیزیکی موکب با ابزارهایی مانند اسپیس، داربست، سیستم صوتی حرفه‌ای، نورپردازی و ویدیو پروژکتور تجهیز می‌شود. فضاسازی هر سال به‌روزرسانی شده و توسط بچه‌های متخصص در نورپردازی انجام می‌شود.

بازتاب رسانه‌ای: در کانال‌های مسجد و رسانه‌های محلی و استانی انعکاس خوبی داشته است. همچنین صدا و سیمای استان در دو سال اخیر در ماه مبارک رمضان گزارشی از مجموعه مسجد تهیه کرده که بخشی از آن مربوط به موکب بوده است. فیلم‌های سال‌های گذشته نیز در کانال آپارات مسجد بارگذاری شده‌اند.

تمایز این فعالیت نسبت به فعالیت‌های مشابه (جنبه نوآورانه) از نظر مجری چیست؟ مهمترین شاخصه فعالیت و بخش برجسته این فعالیت کدام است، قالب یا محتوا یا سناریو ؟

از نظر مجری، مهم‌ترین شاخصه فعالیت، «قالب اجرا»ست. ایده اصلی آن بود که فضای محله به حال و هوای اربعین نزدیک شود؛ به‌ویژه برای افرادی که امکان حضور در پیاده‌روی اربعین را ندارند. تلاش شد فضای موکب‌های اربعین در دل محلات بازسازی شود. با اینکه محتوا نیز متناسب با شرایط هر سال تنظیم می‌شد، اما از دید مجری، تأثیر قالب اجرایی از همه بیشتر بوده است.

این فعالیت ناظر به چه نیاز مخاطبان است (مساله شناسی و ریشه یابی)؟ فعالیت شما چگونه این نیاز را برطرف می‌کند؟ نتایج و دستاوردهای شما چیست؟

مسأله‌شناسی و ریشه‌یابی: در محلات، فضای معنوی غالباً محدود به دهه اول محرم است و سپس کم‌رنگ می‌شود. این فعالیت سعی دارد جو معنوی را در طول محرم و صفر در محله زنده نگه دارد.

نحوه پاسخ‌دهی به نیاز: ایجاد فضای موکب در محله، مردم را درگیر حال و هوای معنوی اربعین می‌کند و اجازه می‌دهد آن را در فضای روزمره خود تجربه کنند. همچنین در مواجهه با موضوعات فرهنگی مانند حجاب یا کتاب‌خوانی، با برگزاری نمایشگاه‌ها، تلاش شده است به نیازهای ذهنی و اعتقادی مخاطب پاسخ داده شود.

نتایج و دستاوردها: زنده نگه‌داشتن جو معنوی محله، پاسخ به شبهات ذهنی با سخنرانی‌ها و غرفه‌های هدفمند، الگوسازی برای محلات دیگر، و تقویت مشارکت اجتماعی و دینی از مهم‌ترین دستاوردهای طرح هستند.

چالش‌ها و موانع کسب موفقیت (ریسک ها) این فعالیت را چه می‌دانید؟

دو چالش اصلی عنوان شده است: نخست، عدم همراهی برخی اهالی محله که البته با گفت‌وگو و اقناع بیشتر آن‌ها همراه شده‌اند، جز در موارد معدود. دوم، مسائل مالی که همواره یکی از موانع اصلی اجرای طرح بوده است. با این حال، به‌دلیل مردمی بودن فعالیت، تاکنون هیچ‌گاه برنامه زمین نمانده است.