جریان سازی فرهنگی در محله و مدرسه و مسجد

فعالیت شما چیست و چگونه است؟ فرآیند، روش اجرا، مراحل، جرقه اولیه، جزئیات، قالب، مخاطب شناسی، منابع انسانی، ابزار و امکانات، بازتاب رسانه ای، را توضیح دهید.

فعالیت فرهنگی مورد نظر در محور مسجد شکل گرفته و تمرکز اصلی آن بر تربیت کودک و نوجوان در قالب حلقه‌های تربیتی، جلسات معرفتی و برنامه‌های تفریحی است. جرقه اولیه این فعالیت از مطالعه کتاب «دغدغه‌های فرهنگی» رهبر معظم انقلاب شکل گرفت که باعث بیداری و انگیزه ورود به عرصه فرهنگی برای مجری شد. روند کار از شناسایی دانش‌آموزان در مدارس اطراف مسجد آغاز می‌شود. ملاک‌هایی برای انتخاب دانش‌آموزان وجود دارد از جمله: ادب، سطح درسی مناسب و امکان نذر، به‌جهت محدودیت ظرفیت مسجد. سپس از طریق ارتباط حضوری با مدارس، اطلاع‌رسانی و دعوت انجام می‌گیرد و نوجوانان جذب می‌شوند.

مراحل اجرا به ترتیب شامل: مرحله جذب (با محوریت برنامه‌های تفریحی و ارتباط‌گیری اولیه)، مرحله تثبیت (با آموزش قرآن، احادیث، آداب معاشرت و برگزاری جلسات منظم)، و مرحله رشد (با طرح‌های مطالعاتی از جمله آثار شهید مطهری نظیر جاذبه و دافعه، آزادی معنوی و...) است. همچنین ارتباط با خانواده‌ها نیز از طریق تماس تلفنی و برگزاری همایش‌هایی برقرار شده تا تأثیر فعالیت بر نوجوان تقویت گردد.

مخاطبان این طرح عمدتاً نوجوانان مدارس دولتی محله هستند، از پایه هفتم به بالا، و هیچ ویژگی خاص اجتماعی یا علمی خاصی ندارند. در حال حاضر حدود ۵۰ تا ۶۰ نوجوان به صورت فعال در چهار حلقه مشغول هستند.

منابع انسانی این طرح شامل دو طلبه، دو دانشجو و یک سرگروه (خود مجری) می‌باشد. ابزار و امکانات مورد استفاده بسیار محدود است و بیشتر جلسات به‌صورت نشستنی و با استفاده از تخته برگزار می‌شود. استفاده از ویدیوپروژکتور مدنظر است ولی به دلیل کمبود تجهیزات و خرابی دستگاه، در حال حاضر عملیاتی نیست. بازتاب رسانه‌ای برای این طرح وجود نداشته و تا کنون هیچ‌گونه فعالیت رسانه‌ای انجام نشده است.

تمایز این فعالیت نسبت به فعالیت‌های مشابه (جنبه نوآورانه) از نظر مجری چیست؟ مهمترین شاخصه فعالیت و بخش برجسته این فعالیت کدام است، قالب یا محتوا یا سناریو ؟

تمایز اصلی این فعالیت نسبت به نمونه‌های مشابه، در نوع مخاطب و شیوه تعامل با آنان است. برخلاف بسیاری از فعالیت‌های مشابه که مخاطبانشان از خانواده‌های مذهبی، فرهنگی یا ساختارمند هستند، این طرح نوجوانانی از طبقات عمومی جامعه را هدف قرار داده که اغلب فاقد پیشینه فرهنگی خاصی‌اند. همچنین استفاده از قالب بازی، تفریح و تعامل چهره‌به‌چهره برای شناسایی آسیب‌های اخلاقی و پرداختن به آن در حلقات تربیتی، از دیگر وجوه خلاقانه فعالیت است.

مهم‌ترین شاخصه این فعالیت از نگاه مجری، محتوای ارائه‌شده به نوجوانان است. به‌طور مشخص، پرداختن عمیق به مسائل اخلاقی، معرفتی و بصیرتی با شیوه‌های غیرمستقیم و تدریجی در حلقه‌های تربیتی، بخش برجسته این فعالیت است.

این فعالیت ناظر به چه نیاز مخاطبان است (مساله شناسی و ریشه یابی)؟ فعالیت شما چگونه این نیاز را برطرف می‌کند؟ نتایج و دستاوردهای شما چیست؟

نیاز اصلی مخاطبان این فعالیت، ضعف‌های اخلاقی رایج در نوجوانان منطقه است؛ از جمله دروغ‌گویی، بیکاری و مشکلات رفتاری. مجری فعالیت از طریق بازی‌ها، تعامل در جلسات و شناخت تدریجی نوجوانان به این ضعف‌ها پی می‌برد. سپس با ارائه احادیث، تبیین آثار و پیامدهای منفی این رفتارها، و ایجاد فضای گفتگو در حلقات، این نیاز تربیتی را برطرف می‌کند.

از مهم‌ترین دستاوردهای فعالیت می‌توان به تربیت نوجوانانی اشاره کرد که در ادامه مسیر زندگی، وارد حوزه علمیه یا دانشگاه شده‌اند. برخی از این افراد حتی در انتخابات حضور فعال پیدا کرده و توانسته‌اند خانواده‌هایشان را برای مشارکت اجتماعی و سیاسی نیز قانع کنند.

چالش‌ها و موانع کسب موفقیت (ریسک ها) این فعالیت را چه می‌دانید؟

اصلی‌ترین مانع در مسیر موفقیت این طرح، تعامل ضعیف هیئت امنای مسجد با مجریان برنامه است. هیئت امنا تاب و تحمل حضور پرشور نوجوانان را ندارند و این مسئله باعث ایجاد اصطکاک در اجرای برنامه‌ها شده است. از سوی دیگر، محدودیت‌های مکانی مسجد (که فقط ۲۰۰ متر فضا دارد) باعث می‌شود نتوان از تمامی ظرفیت‌های بالقوه استفاده کرد. همچنین کمبود تجهیزات مانند ویدیوپروژکتور و امکانات صوتی-تصویری، دیگر مانع جدی در اجرای مؤثر برنامه‌هاست.