عفاف و حجاب

فعالیت شما چیست و چگونه است؟ فرآیند، روش اجرا، مراحل، جرقه اولیه، جزئیات، قالب، مخاطب شناسی، منابع انسانی، ابزار و امکانات، بازتاب رسانه ای، را توضیح دهید.

این فعالیت با عنوان «طرح عفاف و حجاب» توسط خانم صدیقه نوذری، مسئول کانون حریم ریحانه‌ها در شهرستان اندیکا اجرا می‌شود. تمرکز فعالیت، ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در میان نوجوانان به‌ویژه دانش‌آموزان دختر است، اگرچه دامنه تأثیرگذاری آن کل جامعه را شامل می‌شود.

فرآیند اجرا شامل حضور در مدارس، به‌ویژه در قالب طرح امین، برگزاری برنامه‌های سخنرانی، مسابقه کتاب‌خوانی، اهدای جوایز به دانش‌آموزان محجبه، و انجام فعالیت‌هایی با محوریت شهدا، سبک زندگی اسلامی، و مسائل اعتقادی است. مستندسازی و تولید محتوای تصویری و فیلم‌های کوتاه نیز بخشی از فرآیند کار است. نمونه‌ای از این مستندسازی، ساخت فیلمی درباره شهید ادواردو آنیلی است.

جرقه اولیه فعالیت از حضور مجری در مجموعه «مقر کتاب» به مسئولیت خانم شکوریان‌فرد بوده است؛ جایی که آموزش‌ها و ایده‌های خلاقانه‌ای در حوزه فرهنگی دریافت کرد. پس از ترک مجموعه به دلیل مشکلات رفت‌وآمد، ایشان به همراه گروهی از طلاب و فعالان فرهنگی، کانون حریم ریحانه را راه‌اندازی کردند. تمرکز این کانون بر نوجوانان، به‌ویژه دختران، با محوریت موضوع عفاف و حجاب است.

قالب اجرا ترکیبی از کلاس‌های آموزشی، مسابقات فرهنگی، فیلم‌سازی، نمایش، توزیع بسته‌های فرهنگی و کتابخانه‌ای است. محتواها شامل موضوعات اعتقادی، تربیتی، روان‌شناسی، سبک زندگی اسلامی، آشنایی با شهدا و به‌ویژه موضوع محوری عفاف و حجاب است.

مخاطب‌شناسی: تمرکز اصلی بر دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه اول و دوم است، ولی گاه گروه‌های ابتدایی نیز تحت پوشش قرار می‌گیرند. طیف مخاطبین گسترده است، اما حدود ۸۰ درصد آن‌ها نوجوانان دخترند.

منابع انسانی: این فعالیت در قالب یک تیم چندلایه اداره می‌شود. هسته اصلی کانون شامل پنج الی شش نفر است و لایه دوم شامل حدود بیست نفر است که به‌صورت غیرمداوم مشارکت دارند. افزون بر آن، دانش‌آموزان نیز در برخی برنامه‌ها مشارکت مستقیم دارند. در مجموع این فعالیت به‌شکل گروهی و با مشارکت فعال خواهران طلبه انجام می‌شود.

ابزار و امکانات: با توجه به موقعیت جغرافیایی محروم منطقه اندیکا، امکانات بسیار محدود است. برای فعالیت از یک کانکس با وضعیت نامناسب استفاده شده و جلسات در مکان‌هایی چون کتابخانه، منازل شخصی یا فضاهای پراکنده برگزار شده است. تجهیزاتی چون لپ‌تاپ، دوربین برای مستندسازی، کتاب و اقلام فرهنگی نیز از طریق نذورات مردمی، کمک‌های شخصی و امانت گرفتن از مراکز فرهنگی مانند مقر کتاب تأمین شده است.

بازتاب رسانه‌ای: مستند ساخته‌شده توسط این گروه در کانال رسمی مساجد استان خوزستان منتشر شده است. همچنین تصاویری از همایش‌ها، جوایز و فعالیت‌های فرهنگی در فضای رسانه‌ای محلی بازتاب داشته‌اند. مستند یادشده به‌ویژه به دلیل مشارکت مستقیم نوجوانان در ساخت آن و پرداختن به موضوعات اجتماعی و دینی، بازخورد قابل‌توجهی داشته است.

تمایز این فعالیت نسبت به فعالیت‌های مشابه (جنبه نوآورانه) از نظر مجری چیست؟ مهمترین شاخصه فعالیت و بخش برجسته این فعالیت کدام است، قالب یا محتوا یا سناریو ؟

نوآوری این فعالیت در چند محور قابل تشخیص است:

اول، اجرای فعالیت‌های فرهنگی با کیفیت در منطقه‌ای بسیار محروم و با حداقل امکانات؛ دوم، تولید محتوای مستندسازی توسط خود نوجوانان دختر؛ سوم، ارسال بسته‌های فرهنگی و کتاب به روستاهای دورافتاده؛ و چهارم، ترکیب فعالیت‌های آموزشی و تبلیغی با خلاقیت‌های تربیتی و رسانه‌ای.

مهم‌ترین بخش برجسته طرح، از نظر مجری، استفاده از قالب‌های متنوع و مؤثر مانند سخنرانی، مسابقات، جوایز، و فیلم‌سازی است که تأثیرگذاری بالایی در جذب نوجوانان داشته‌اند.

این فعالیت ناظر به چه نیاز مخاطبان است (مساله شناسی و ریشه یابی)؟ فعالیت شما چگونه این نیاز را برطرف می‌کند؟ نتایج و دستاوردهای شما چیست؟

نیاز اصلی مخاطبین، فقدان آموزش دینی مؤثر و نبود الگوی مثبت برای پذیرش عفاف و حجاب در میان دختران نوجوان است. بسیاری از دانش‌آموزان با مفاهیم اعتقادی آشنا نبوده یا در معرض نفوذ رسانه‌های معارض قرار دارند.

این فعالیت با ارائه محتوای جذاب، زبانی صمیمی و استفاده از مشوق‌هایی چون جوایز و اهدای چادر به محجبه‌ها، توانسته است این خلأ را تا حدی برطرف کند. استفاده از مستندات، کتاب‌های جذاب، و حضور فعال مبلغین در مدارس از دیگر راه‌های پاسخگویی به این نیازها بوده است.

دستاوردها: تغییر مشهود در پوشش و رفتار برخی دانش‌آموزان، افزایش علاقه به شهدا و کتاب‌خوانی، تمایل به طلبگی در برخی از دانش‌آموزان، و مشارکت فعال مخاطبان در فعالیت‌ها، از جمله نتایج مهم این طرح بوده است.

چالش‌ها و موانع کسب موفقیت (ریسک ها) این فعالیت را چه می‌دانید؟

چالش‌ها و موانع متعددی در مسیر اجرای این فعالیت وجود دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

محرومیت شدید منطقه اندیکا از نظر امکانات رفاهی، حمل و نقل، و فضای آموزشی مناسب

نبود مکان ثابت برای برگزاری جلسات و برنامه‌ها

نبود حمایت مالی و لجستیکی از سوی نهادهای رسمی

هزینه‌بر بودن تأمین اقلام فرهنگی و کتاب در شرایط تورم بالا

مشکلات مسیر رفت‌وآمد و صعب‌العبور بودن مناطق هدف

کمبود نیروی داوطلب به‌ویژه از بین طلابی که در عین تحصیل مایل به فعالیت فرهنگی‌اند

با وجود تمام این موانع، مجری طرح و گروه همراه او با تکیه بر روحیه جهادی، توانسته‌اند جریان فرهنگی مؤثری را در منطقه‌ای کم‌برخوردار پایه‌گذاری و استمرار بخشند.