پرسش

فعالیت شما چیست و چگونه است؟ فرآیند، روش اجرا، مراحل، جرقه اولیه، جزئیات، قالب، مخاطب شناسی، منابع انسانی، ابزار و امکانات، بازتاب رسانه ای، را توضیح دهید.

فعالیت خانم مهناز بیک‌زاده شادفر با عنوان «پرسش» در شهر اهواز، با محوریت آموزش مباحث اعتقادی و پاسخ به شبهات، طراحی و اجرا شده است.

جرقه اولیه این طرح از تجربه تدریس دروس اعتقادی شکل گرفت. خانم بیک‌زاده با مشاهده اینکه مباحث اعتقادی برای مخاطبان به ویژه جوانان، موضوعی خشک و خسته‌کننده تلقی می‌شود، به این نتیجه رسیدند که باید با شیوه‌ای جذاب‌تر این مطالب را منتقل کرد. از این رو، ایده استفاده از پرسش و پاسخ و طرح شبهات رایج به عنوان مدخل ورود به مباحث اعتقادی شکل گرفت.

فرآیند اجرا بدین صورت است که در آغاز هر جلسه، یک سوال یا شبهه رایج در میان عموم مردم یا در فضای مجازی مطرح می‌شود. سپس به تدریج اهمیت آن موضوع برای زندگی مخاطب تبیین شده و پاسخ علمی و دسته‌بندی شده به سوال ارائه می‌گردد.

مراحل اجرای طرح شامل:

طرح سوالات و شبهات رایج

ایجاد فضای گفتگو و تعامل فکری

ارائه پاسخ‌های دقیق و دسته‌بندی شده

تثبیت یادگیری با بحث آزاد و نمونه‌یابی‌های عینی

جزئیات اجرا بر استفاده از روش پرسش‌محور تاکید دارد و با بیان مسئله از دل تجربه‌های واقعی یا شبهات ذهنی افراد، مخاطب را وارد گفتگو می‌کند و پاسخ‌ها را با استدلال روشن و ساده ارائه می‌دهد.

قالب فعالیت به صورت پرسش و پاسخ، گفتگوهای آزاد و دسته‌بندی مطالب روی تخته وایت‌بورد صورت می‌گیرد. ارائه مطالب همراه با تشویق به تفکر و استدلال آزاد است و بیشتر به سبک کارگاهی اداره می‌شود.

مخاطب‌شناسی شامل تمام گروه‌های سنی است اما تمرکز اصلی بر جوانان و نوجوانان است. فعالیت برای هر جنسیت و با هر سطح تحصیلی قابل اجرا بوده و در مراکز علوم اسلامی و جمع‌های مذهبی اجرا شده است.

منابع انسانی شامل خود خانم بیک‌زاده به عنوان مدرس اصلی است. ایشان در قالب هم‌اندیشی با سایر اساتید مراکز علوم اسلامی تبادل تجربه داشته اما تیم اجرایی یا همکار ثابت در اجرای طرح ندارد.

ابزار و امکانات شامل تخته وایت‌بورد برای دسته‌بندی مطالب است. در موارد خاص، استفاده از پاورپوینت پیشنهاد شده، اما تا کنون مورد استفاده نبوده است. ابزار دیگری نیاز نشده است.

بازتاب رسانه‌ای رسمی برای این طرح وجود نداشته است. حضور در فضای مجازی در حد استفاده از محتواهای دینی و آموزشی برای پاسخ به سوالات بوده ولی فعالیت رسانه‌ای مستقل ثبت نشده است.

تمایز این فعالیت نسبت به فعالیت‌های مشابه (جنبه نوآورانه) از نظر مجری چیست؟ مهمترین شاخصه فعالیت و بخش برجسته این فعالیت کدام است، قالب یا محتوا یا سناریو ؟

نوآوری این فعالیت در این است که به جای ارائه مستقیم و یک‌طرفه مباحث اعتقادی، با طرح پرسش‌ها و شبهات رایج که در ذهن عموم مردم وجود دارد، وارد گفتگو می‌شود. این روش باعث می‌شود مخاطب احساس کند مباحث دینی و اعتقادی برای او شخصی و کاربردی است و به آن نیاز دارد.

از دیدگاه خانم بیک‌زاده، مهم‌ترین شاخصه فعالیت محتوا و سناریو است:

محتوا: مباحث دقیق، علمی و نیازمحور در حوزه اعتقادات

سناریو: ورود به موضوع از طریق سوالات واقعی زندگی مردم و پاسخ‌گویی تدریجی و ملموس

قالب نیز مؤثر بوده اما ویژگی اصلی، محتوا و شیوه‌ی طراحی آموزشی آن است.

این فعالیت ناظر به چه نیاز مخاطبان است (مساله شناسی و ریشه یابی)؟ فعالیت شما چگونه این نیاز را برطرف می‌کند؟ نتایج و دستاوردهای شما چیست؟

نیاز اصلی مخاطبان، ضعف در مباحث اعتقادی، عدم توانایی پاسخ به شبهات دینی و احساس فاصله میان آموزه‌های دینی و زندگی روزمره است. فضای عمومی جامعه به‌ویژه تحت تاثیر فضای مجازی باعث شده افراد با سوالات و شبهات بی‌پاسخ مواجه شوند.

این طرح با:

مطرح کردن شبهات واقعی

پاسخ‌های روشن، ساده و دسته‌بندی شده

ایجاد علاقه به تفکر دینی و اعتقادی این نیاز را برطرف کرده است.

نتایج و دستاوردها شامل:

تقویت توان پاسخگویی مخاطبان به شبهات دینی

افزایش آگاهی اعتقادی و انس با مباحث دین

ایجاد اعتماد به نفس در پاسخ به سوالات دینی

رضایت درونی مجری از تأثیرگذاری مثبت فعالیت بر مخاطبان

چالش‌ها و موانع کسب موفقیت (ریسک ها) این فعالیت را چه می‌دانید؟

چالش‌ها و موانع اصلی عبارتند از:

درک نادرست یا دیر هنگام مخاطب: گاهی نیاز است توضیح یک مطلب بارها و از زوایای مختلف تکرار شود تا مخاطب آن را بفهمد.

عدم انگیزه کافی برخی افراد برای ورود به مباحث اعتقادی: گاهی برخی افراد با بی‌تفاوتی به مباحث اعتقادی نگاه می‌کنند.

نبود ابزارهای کمک آموزشی پیشرفته‌تر: اگرچه نیازی فوری حس نشده، اما استفاده از ابزارهای چندرسانه‌ای می‌توانست جذابیت بیشتری ایجاد کند.

عدم فعالیت رسانه‌ای گسترده: که موجب محدود ماندن دامنه تاثیرگذاری شده است.