آموزش قرآن با بیان قصه های قرآنی و نمایش

فعالیت شما چیست و چگونه است؟ فرآیند، روش اجرا، مراحل، جرقه اولیه، جزئیات، قالب، مخاطب شناسی، منابع انسانی، ابزار و امکانات، بازتاب رسانه ای، را توضیح دهید.

سرکار خانم امل قالبی پور، با سابقه فعالیت در حوزه آموزش قرآن، طرح «آموزش قرآن با بیان قصه‌های قرآنی و نمایش» را طراحی و اجرا کرده‌اند.

جرقه اولیه این طرح از مشاهده سختی یادگیری قرآن برای برخی کودکان و نیاز به استفاده از روش‌های جذاب‌تر برای آموزش معارف قرآنی به رده‌های سنی پایین‌تر به ویژه کودکان ۵ تا ۹ ساله شکل گرفت.

فرآیند و روش اجرا به این صورت است که آموزش قرآن به صورت ترکیبی از قصه‌گویی و نمایش اجرا می‌شود. اگر کودکی در درک مستقیم مفاهیم قرآنی دچار سختی باشد، این مفاهیم از طریق قصه یا نمایش‌های کوتاه برای او تبیین می‌شود. این روش با بهره‌گیری از حرکات بدنی، نقاشی، کاردستی و بازی‌های گروهی انجام می‌شود تا حس مشارکت، درک بهتر و حفظ مفاهیم قرآنی برای کودکان آسان گردد.

مراحل اجرا شامل انتخاب موضوع قرآنی، طراحی یک روایت یا قصه ساده مرتبط با موضوع، طراحی فعالیت‌های جانبی مانند نقاشی یا شعرخوانی مرتبط، اجرای نمایش کوتاه و جمع‌بندی نکات اخلاقی و تربیتی می‌باشد. کلاس‌ها در مساجد، حسینیه‌ها، موسسات قرآنی و مدارس، متناسب با شرایط مکانی برگزار می‌شوند.

قالب اجرا بسیار پویا و مشارکتی است؛ کودکان در فرآیند آموزش فعالانه شرکت می‌کنند و علاوه بر شنیدن، از طریق دیدن و انجام دادن مفاهیم را بهتر درک می‌کنند.

مخاطب‌شناسی طرح شامل کودکان ۵ تا ۹ ساله است که از دانش‌آموزان مدارس ابتدایی، کودکان حاضر در محافل مذهبی و شرکت‌کنندگان در کلاس‌های تابستانی و موسسات فرهنگی تشکیل می‌شوند.

منابع انسانی بسته به شرایط، متغیر است. در برخی دوره‌ها کار به صورت انفرادی و در موارد دیگر با همکاری بسیج دانش‌آموزی، حوزه‌های علمیه خواهران و سازمان تبلیغات اسلامی اجرا شده است. در این تیم‌ها مربیان مجرب در زمینه آموزش قرآن و فعالیت‌های فرهنگی مشارکت دارند.

ابزار و امکانات مورد استفاده شامل تخته وایت‌برد، مقوا و وسایل نقاشی، ابزار کمک‌آموزشی ساده، نمایش تصاویر یا فیلم‌های کوتاه مرتبط با موضوع و وسایل بازی آموزشی است. در صورت امکان از امکانات تلویزیون یا سیستم‌های پخش تصویری نیز بهره گرفته می‌شود.

بازتاب رسانه‌ای عمدتاً به صورت معرفی چهره به چهره، ارتباطات محلی و معرفی توسط سازمان‌های فرهنگی مانند بسیج و سازمان تبلیغات اسلامی صورت گرفته است و تبلیغات رسمی گسترده‌ای نداشته است.

تمایز این فعالیت نسبت به فعالیت‌های مشابه (جنبه نوآورانه) از نظر مجری چیست؟ مهمترین شاخصه فعالیت و بخش برجسته این فعالیت کدام است، قالب یا محتوا یا سناریو ؟

نوآوری این طرح در بهره‌گیری همزمان از چند شیوه آموزشی (قصه‌گویی، نمایش، نقاشی، بازی، شعر) برای آموزش مفاهیم قرآنی است، به گونه‌ای که کلاس‌ها صرفاً به آموزش خشک و رسمی قرآن محدود نمی‌شود، بلکه فضای شادی‌آور، صمیمی و تربیتی ایجاد می‌شود.

مهمترین شاخصه فعالیت برقراری ارتباط عاطفی و خلق‌وخوی کودکانه مربی با کودکان است، به طوری که کودکان مربی را نه صرفاً یک معلم بلکه یک همراه و دوست می‌دانند. این ویژگی موجب می‌شود بچه‌ها با رغبت و علاقه در کلاس حاضر شوند و مفاهیم قرآنی و اخلاقی را عمیقاً بپذیرند.

این فعالیت ناظر به چه نیاز مخاطبان است (مساله شناسی و ریشه یابی)؟ فعالیت شما چگونه این نیاز را برطرف می‌کند؟ نتایج و دستاوردهای شما چیست؟

نیاز اصلی مخاطبان، یادگیری آسان و جذاب مفاهیم قرآنی در کنار تربیت اخلاقی و اعتقادی بوده است. بسیاری از خانواده‌ها از سخت بودن کلاس‌های رسمی قرآن و ناتوانی کودکان در ارتباط برقرار کردن با مفاهیم دینی گله‌مند بودند.

رفع این نیاز با استفاده از روش‌های آموزشی خلاقانه، ساده‌سازی مفاهیم دینی، تلفیق آموزش با بازی و هنر، و توجه به نکات تربیتی و اخلاقی در خلال آموزش صورت گرفته است.

نتایج و دستاوردها شامل:

تقویت حافظه و قدرت درک مفاهیم دینی در کودکان.

افزایش علاقه کودکان به قرآن و معارف دینی.

رشد تربیت اخلاقی و رفتاری کودکان به ویژه در زمینه‌هایی چون احترام به والدین، رعایت حقوق دیگران و حب وطن.

ایجاد ذهنیت مثبت نسبت به دین، قرآن و آموزه‌های اسلامی در سنین پایه.

چالش‌ها و موانع کسب موفقیت (ریسک ها) این فعالیت را چه می‌دانید؟

چالش‌های اصلی اجرای این طرح عبارتند از:

عدم وجود مکان ثابت برای برگزاری کلاس‌ها که منجر به جابجایی مکرر و سختی در استمرار آموزش و پرورش مخاطبان می‌شود.

عدم امکان کار طولانی‌مدت و برنامه‌ریزی‌شده روی یک گروه ثابت از کودکان که مانع تعمیق تأثیرات تربیتی و آموزشی می‌شود.

محدودیت در امکانات آموزشی و عدم تأمین ابزارهای کافی برای آموزش‌های تعاملی و جذاب.

فشار مالی و نبود حمایت رسمی برای توسعه کلاس‌ها و برنامه‌های آموزشی.

از بین رفتن انرژی مربی به دلیل ناپایداری مکان و گروه‌های مخاطب که روند کاری را دشوارتر می‌کند.