اصول دین در قالب نمایشنامه

فعالیت شما چیست و چگونه است؟ فرآیند، روش اجرا، مراحل، جرقه اولیه، جزئیات، قالب، مخاطب شناسی، منابع انسانی، ابزار و امکانات، بازتاب رسانه ای، را توضیح دهید.

فرآیند و مراحل اجرا: این فعالیت در قالب تولید و اجرای نمایشنامه‌ای دینی بر اساس اصول دین، به‌ویژه موضوع توحید، طراحی و اجرا شده است. فرایند کار با انتخاب گروه نمایشی از میان دانش‌آموزان علاقه‌مند مدارس ابتدایی دوره دوم آغاز شد. در ابتدا، تست بازیگری توسط کارگردان با همکاری مدیر و معاون پرورشی مدرسه انجام شد. پس از انتخاب بازیگران بر اساس نقش‌های مشخص‌شده، نمایشنامه توسط خود مصاحبه‌شونده با الهام از آیات قرآن، داستان حضرت ابراهیم (ع) و استفاده از کتاب‌های قصص‌القرآن نگارش شد. تمرین‌ها به مدت سه هفته انجام شد که بیشتر در زنگ‌های تفریح یا پنج‌شنبه‌ها با مجوز مدیر مدرسه صورت می‌گرفت.

جرقه اولیه: ایده اولیه از ذهن خود مصاحبه‌شونده شکل گرفت و هدف آن ارائه اصول دین به شکلی نوین و غیرمستقیم بود تا با نیاز نسل جدید هماهنگ باشد.

قالب اجرا: نمایشنامه‌ای اعتقادی در قالب نمایش خیابانی و قابل اجرا در مدارس، مساجد و مراسم مذهبی است. از پرده‌، نورپردازی با نخ‌های نامرئی برای نمایش ماه، خورشید و ستاره، و راوی برای روایت استفاده شده است. دیالوگ‌ها با بیانی مناسب نوجوانان و با الهام از آیات قرآن طراحی شده‌اند.

مخاطب‌شناسی: مخاطبان اصلی دانش‌آموزان دوره ابتدایی دوم هستند؛ هم به عنوان بازیگر و هم به عنوان بیننده. نمایش همچنین برای خانواده‌ها، اهالی مسجد و عموم مردم اجرا شده و بازخورد مثبت گرفته است. ویژگی مهم مخاطبان، علاقه‌مند نبودن به قالب‌های سنتی و نصیحت‌گونه و پذیرش بیشتر نسبت به قالب‌های داستانی و نمایشی است.

منابع انسانی و مهارت‌ها: تمامی بازیگران دانش‌آموز بوده و کارگردانی، نویسندگی، طراحی صحنه و حتی فیلم‌برداری بر عهده خود مصاحبه‌شونده بوده است. راوی نمایش نیز یکی از دانش‌آموزان مستعد بوده که بعدها به اجرا در جاهای دیگر معرفی شده است. هیچ نیروی حرفه‌ای بزرگسال در این اجراها حضور نداشته است.

ابزار و امکانات: تمام مراحل تولید نمایش، از نگارش و طراحی لباس گرفته تا اجرای صحنه‌ای و فیلم‌برداری، با امکانات محدود شخصی و کمک والدین انجام شده است. لباس‌ها با کمک خانواده‌ها تهیه شده و ابزار حرفه‌ای مانند میکروفون بی‌سیم یا سیستم صوتی مناسب وجود نداشته است. محل اجرا در مدرسه و مسجد بوده و از سن خاصی استفاده نشده است.

بازتاب رسانه‌ای: بازتاب رسانه‌ای گسترده‌ای نداشته است. با اینکه علاقه‌مندی برای تولید کلیپ و معرفی در فضای مجازی وجود داشته، به دلیل نبود امکانات و حمایت، این امر محقق نشده است. اخیراً اقداماتی برای تولید کلیپ‌ها و مصاحبه‌ها در حال انجام است.

تمایز این فعالیت نسبت به فعالیت‌های مشابه (جنبه نوآورانه) از نظر مجری چیست؟ مهمترین شاخصه فعالیت و بخش برجسته این فعالیت کدام است، قالب یا محتوا یا سناریو ؟

این فعالیت با وجود شباهت ظاهری به نمایش‌های دینی یا قصه‌های قرآنی، از چند جهت متمایز است. مهم‌ترین وجه تمایز آن، تمرکز تخصصی بر اصول دین در قالب نمایشنامه است؛ امری که به‌گفته مصاحبه‌شونده، نمونه مشابهی با این ساختار منسجم و هدف‌گذاری مرحله‌ای در فضای مجازی یا فعالیت‌های مشابه وجود ندارد. نمایشنامه‌ها از صفر توسط مجری نوشته شده‌اند و مبتنی بر اصول دین، با هدف الگوسازی اعتقادی برای نوجوانان تهیه گردیده‌اند.

مهم‌ترین شاخصه فعالیت: به تصریح مجری، محتوای نمایشنامه برجسته‌ترین عنصر فعالیت است؛ چرا که با اتکا به منابع اعتقادی غنی و با بیانی مناسب نوجوانان تهیه شده و به‌صورت غیرمستقیم اصول دین را آموزش می‌دهد.

این فعالیت ناظر به چه نیاز مخاطبان است (مساله شناسی و ریشه یابی)؟ فعالیت شما چگونه این نیاز را برطرف می‌کند؟ نتایج و دستاوردهای شما چیست؟

مسأله‌شناسی و ریشه‌یابی: نیاز مخاطب نوجوان به آموزش اصول دین با بیانی غیرمستقیم، جذاب و متفاوت، از مسائل اصلی شناسایی‌شده در این طرح است. مخاطبان نوجوان غالباً از نصیحت و قالب‌های کلاسیک فاصله می‌گیرند، بنابراین برای انتقال مفاهیم پیچیده کلامی مانند توحید، استفاده از قالب‌های نمایشی و تمثیلی مؤثرتر است.

راه‌حل ارائه‌شده: این نیاز با اجرای نمایشنامه‌ای تمثیلی و داستان‌محور، با حضور خود دانش‌آموزان به عنوان بازیگر و با استفاده از داستان حضرت ابراهیم (ع)، پاسخ داده شده است. استفاده از عناصر تخیل در کنار آیات قرآن باعث جذابیت بیشتر نمایش شده است.

نتایج و دستاوردها:

ایجاد انس و علاقه‌مندی در مخاطبان نسبت به مفاهیم اعتقادی.

مشاهده بازخورد مثبت در رفتار مخاطبان، مانند ترغیب به نماز در محیط مدرسه.

حفظ نقش‌ها و دیالوگ‌ها توسط دانش‌آموزان، که نشان‌دهنده تأثیرگذاری مفهومی نمایش است.

تقاضای مدارس دیگر برای دریافت نمایشنامه و اجرای آن.

افزایش انگیزه دانش‌آموزان برای مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی اعتقادی.

چالش‌ها و موانع کسب موفقیت (ریسک ها) این فعالیت را چه می‌دانید؟

مهم‌ترین چالش، نبود گروه بزرگسال پشتیبان و متخصص برای انجام فعالیت‌های فنی و هنری است. تمامی امور، از نویسندگی و کارگردانی تا فیلم‌برداری و هماهنگی اجرایی، بر دوش شخص مصاحبه‌شونده بوده است. از دیگر موانع:

نبود امکانات فنی مانند میکروفون بی‌سیم، لباس مناسب، و سن اختصاصی.

عدم حمایت آموزش‌وپرورش و بی‌توجهی نهادهای فرهنگی.

عدم ثبت رسمی گروه و مجوزهای مرتبط برای توسعه فعالیت.

عدم برخورداری از بودجه یا حمایت مالی برای گسترش فعالیت در سایر مدارس و مناطق.