مدیریت تشکیلاتی مسجد محور گرایش کودک و نوجوان

فعالیت شما چیست و چگونه است؟ فرآیند، روش اجرا، مراحل، جرقه اولیه، جزئیات، قالب، مخاطب شناسی، منابع انسانی، ابزار و امکانات، بازتاب رسانه ای، را توضیح دهید.

فعالیت این مجموعه تحت عنوان "مدیریت تشکیلاتی مسجد محور" با گرایش کودک و نوجوان در مسجد فاطمیه اهواز (کیان پارس) اجرا می‌شود. این طرح با هدف تربیت دینی و فرهنگی کودکان و نوجوانان، به‌ویژه در مواجهه با تهاجم فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی، طراحی شده است.

فرآیند و مراحل اجرا:

شناسایی نیازها و مشکلات: این طرح با شناسایی مشکلات تربیتی، اخلاقی و اجتماعی کودکان و نوجوانان آغاز شده است و به دنبال رساندن افراد به هدفی است که مقام معظم رهبری برای جوانان کشور ترسیم نموده‌اند که آن جوان مومن انقلابی پا به کار است.

طراحی نظام تربیتی همه‌جانبه: یک نظام تربیتی جامع طراحی شده که شامل جنبه‌های مختلف تربیتی، علمی، ورزشی، فرهنگی، و اجتماعی است.

اجرای تشکیلاتی مسجد محور: این طرح به‌صورت تشکیلاتی و در قالب 20 واحد تخصصی در مسجد فاطمیه کیان پارس اهواز اجرا می‌شود. هر واحد مسئولیت‌های خاص خود را دارد، از جمله:

واحد قرآن و عترت: آموزش قرائت، تجوید، صوت و لحن، حفظ قرآن و مفاهیم قرآنی.

واحد علمی درسی: ایجاد انگیزه علمی، رفع مشکلات درسی، و برگزاری کلاس‌ها و مسابقات علمی.

واحد ورزش و پهلوانی: تربیت جسمی و تقویت صلابت روحی.

واحد تبلیغات و رسانه: تهیه کلیپ، فضاسازی فرهنگی و تبلیغاتی.

واحد تفریح و نشاط: برگزاری اردوها و مسابقات تفریحی.

واحد جذب و تفکیک: شناسایی و جذب دانش‌آموزان مستعد از مدارس و تفکیک آن‌ها بر اساس سطح توانایی.

واحد امور خانواده: آموزش والدین در زمینه تربیت دینی و اخلاقی کودکان.

واحد اخلاق و امور تربیتی: بررسی مشکلات اخلاقی و تربیتی و ارائه راهکارهای مناسب.

واحد پشتیبانی و تدارکات: تأمین نیازهای تدارکاتی و اجرایی برنامه‌ها.

واحد هنر و خلاقیت: آموزش مهارت‌های هنری و خلاقانه.

مخاطب‌شناسی:

مخاطبان این طرح، کودکان و نوجوانان محله کیان پارس اهواز هستند که از طریق مدارس شناسایی و جذب می‌شوند. البته افراد مخاطب طرح تنها مدارس کیانپارس و کیان آباد نیستند بلکه عده‌ای از افراد پس از شناخت مسجد از نقاط دور و نزدیک شهر به مسجد می‌آیند و والدین آنها ایشان را ثبت نام می‌کنند این مخاطبان به دو دسته تقسیم می‌شوند:

مخاطبان خاص: حدود 170 نفر که به‌طور مستمر و هفتگی در برنامه‌های مسجد شرکت می‌کنند.

مخاطبان عام: حدود 4000 نفر که به‌طور غیرمستقیم تحت تأثیر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مسجد قرار دارند.

ابزار و امکانات:

مکان: مسجد فاطمیه کیان پارس به‌عنوان پایگاه اصلی اجرای طرح.

امکانات آموزشی و تربیتی: شامل اتاق‌های مجزا برای هر واحد، وسایل ورزشی، کتابخانه، ابزار صوتی، و تجهیزات تدارکاتی.

منابع انسانی: تمامی کادر اجرایی از طلاب حوزه علمیه فاطمیون هستند که به‌طور داوطلبانه فعالیت می‌کنند.فعالیت افراد کادر بدون دریافت هیچگونه هزینه مزایای مادی می‌باشد.

بازتاب رسانه‌ای:

طرح بازتاب رسانه‌ای قابل‌توجهی نداشته و به‌عنوان نقطه‌ضعف شناخته شده است. با این‌حال، کلیپ‌هایی به‌طور محدود تهیه و در کانال‌های مجازی منتشر شده‌اند.

تمایز این فعالیت نسبت به فعالیت‌های مشابه (جنبه نوآورانه) از نظر مجری چیست؟ مهمترین شاخصه فعالیت و بخش برجسته این فعالیت کدام است، قالب یا محتوا یا سناریو ؟

این طرح دارای ویژگی‌های نوآورانه زیر است:

جامعیت و همه‌جانبه بودن: برخلاف طرح‌های مشابه که تنها به یک جنبه تربیتی یا آموزشی می‌پردازند، این طرح به‌طور جامع به تمامی جنبه‌های زندگی نوجوانان شامل تربیتی، علمی، فرهنگی، ورزشی و اجتماعی می‌پردازد.

پیوستگی زمانی و انعطاف‌پذیری: طرح به‌طور مستمر در طول سال اجرا می‌شود و انعطاف بالایی دارد؛ به‌طوری‌که با هر تعداد شرکت‌کننده و در هر مکانی (کوچک یا بزرگ) قابل اجراست. انعطاف پذیری غیر از پیوستگی زمانی است بدین صورت که پیوستگی زمانی به معنای این است که در تمام طول سال و تمامی مناسبت‌ها برنامه‌های مسجد در تقریباً تمام روزهای سال برقرار است اما انعطاف پذیری به این معنا که فعالیت را و این طرح را می‌توان با هر امکاناتی و هر تعداد افرادی در هر منطقه‌ای با توجه به شرایط اقلیمی و توانایی‌ها و امکانات اجرا نمود

تشکیلاتی بودن: طرح به‌صورت تشکیلاتی و با تقسیم وظایف دقیق در قالب 20 واحد تخصصی اجرا می‌شود.

سناریوی نوآورانه در تربیت دینی: از سناریوهای خلاقانه برای تربیت دینی استفاده می‌شود که شامل داستان‌گویی، بازی‌های چالشی، مسابقات قرآنی، و فعالیت‌های گروهی است.

تأکید بر ارتباط عاطفی با مربی: ایجاد ارتباط عاطفی قوی بین مربیان و دانش‌آموزان باعث شده که نوجوانان مشکلات خود را به‌راحتی با مربیان در میان بگذارند.

به نظر می‌رسد مهم‌ترین شاخصه این طرح حضور طلاب مخلص در تمامی روزهای سال و بدون دریافت هزینه است ایشان ارتباط عمیق روحی در عین احترام و اقتدار لازم برای تربیت را نسبت به دانش آموز دارند و این مرهون حضور اساتید بزرگی همچون حجت الاسلام محمدرضا پاکباز در حوزه علمیه است ه به تقویت این طلاب می‌پردازند
همچنین عدم تربیت تک بعدی مثلاً فقط در زمینه درسی یا ورزشی یا قرآنی مهم‌ترین ویژگی‌های این طرح است که نشان می‌دهد این طرح به دنبال ساخت انسان کامل است نه انسان تک بعدی

این فعالیت ناظر به چه نیاز مخاطبان است (مساله شناسی و ریشه یابی)؟ فعالیت شما چگونه این نیاز را برطرف می‌کند؟ نتایج و دستاوردهای شما چیست؟

مقابله با تهاجم فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی: این طرح به نیاز تربیتی و اخلاقی نوجوانان برای مقابله با تهاجم فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی پاسخ می‌دهد.

رفع مشکلات بینشی و گرایشی: این طرح به مشکلات بینشی (شک به وجود خدا، ضعف اعتقادات دینی) و گرایشی (بی‌علاقگی به نماز، گرایش به فیلم‌های نامناسب) نوجوانان پاسخ می‌دهد.

ایجاد فضای سالم و تربیتی: با ایجاد یک فضای تربیتی سالم در مسجد، به نیاز نوجوانان برای رشد دینی و اخلاقی پاسخ داده می‌شود.

شناسایی و رفع نیازها و مشکلات فردی: مشکلات و نیازهای فردی هر دانش‌آموز شناسایی و به‌صورت هدفمند برطرف می‌شود.

نتایج و دستاوردها:

تربیت نیروی متعهد دینی: تربیت نوجوانان به‌عنوان نیروهای متعهد دینی و فرهنگی که در آینده می‌توانند در جامعه نقش‌آفرینی کنند.

رشد مهارت‌های اجتماعی و مدیریتی: با سپردن مسئولیت‌ها به نوجوانان، مهارت‌های اجتماعی و مدیریتی در آن‌ها تقویت می‌شود.

اثرگذاری اجتماعی: تربیت رهبران فرهنگی و اجتماعی در محله و گسترش فعالیت‌ها به مساجد و محله‌های دیگر.

کادرسازی برای مساجد و جامعه اسلامی: تربیت نیروهای فعال فرهنگی که به‌عنوان کادر اجرایی در مساجد و سایر نهادهای اسلامی به‌کار گرفته می‌شوند. تعداد بالایی از طلابی که در حال حاضر در مسجد فعالیت می‌کنند و همچنین طلابی که در مساجد دیگر فعال شده‌اند از کودکی در همین مسجد و با همین شیوه تربیتی که رفته رفته تکمیل و تقویت شده است پرورش یافته‌اند و خود وارد حوزه علمیه شده و پس از کسب مهارت‌های لازم مجدداً به فعالیت در مسجد و مقاطع مختلف تحصیلی و در جهت اهداف و وظایف طلبگی قدم برمی‌دارند.

افرادی که در این طرح در طول سالیان فعالیت آن رشد پیدا کردند ر زمینه‌هایی همچون معاونت امام جمعه مدیران استانی حوزه علمیه مربیان فرهنگی مناطق شهر مربیان مساجد فعال
فعالیت در دارالقرآن‌های استان و فعالیت در حوزه‌های علمیه و موسسات اخلاق شهرهای دیگر حتی در قم اشاره نمود.
تمامی این موارد غیر از اساتید برجسته دانشگاه افراد متعهد در شرکت‌ها و دیگر مشاغل می‌باشد

چالش‌ها و موانع کسب موفقیت (ریسک ها) این فعالیت را چه می‌دانید؟

نبود بازتاب رسانه‌ای: عدم توجه کافی به بازتاب رسانه‌ای و گزارش‌دهی منظم به‌عنوان یک نقطه‌ضعف شناخته شده است.

عدم شناخت کافی والدین نسبت به جایگاه و اهمیت و شیوه فعالیت مسجد و ثمرات آن و در نتیجه کمرنگ شدن حضور برخی از دانش‌آموزان به واسطه شرکت در کلاس‌های مختلف دیگر مثل زبان هوش مصنوعی درسی و غیره

کمبود منابع مالی و امکانات:
اجرای برنامه‌های متنوع تربیتی و فرهنگی با منابع مالی و امکانات بیشتر با کیفیت بهتری قابلیت اجرا دارد.
برای مثال مجموعه ما از داشتن سالن ورزش‌های رزمی یا مکان مناسبی برای ورزش های گروهی محروم است در حالی که این ورزش‌ها تاثیرات بسیار زیادی در شخصیت و روحیات حماسی و تربیت افراد دارند ولی متاسفانه به دلیل عدم داشتن چنین فضایی از برگزاری آن محروم هستیم.

عدم هماهنگی مساجد:
گاهی یک دانش آموز که در مسجدی فعال است به دلایل مختلف وارد در مساجد دیگر نیز می‌شود که به دلیل تفاوت در برخی از روش‌های تربیتی و برنامه‌ها و امکانات دو‌ مسجد، این شخص دچار مشکل می‌شود. البته به لطف خدا در منطقه‌ای که هستیم هماهنگی خوبی بین مساجد به برکت حضور حجت الاسلام پاکباز به عنوان سرمربی منطقه وجود دارد لاکن این مشکل در مناطق دیگر به چشم می‌خورد و باعث ایجاد اختلاف بین مساجد می‌گردد بطوریکه فکر میکنن یک مسجد، نیروها و اعضای مسجد دیگر را دزدیده است!

موانع فرهنگی و اجتماعی:
با توجه به اینکه منطقه کیانپارس از مناطق محوری و شلوغ شهر هست و تجمع بازارها، پزشکان، مراکز تفریحی و خوراکی در اینجا زیاد است افراد از جای جای شهر برای تفریح و خوشگذرانی به این قسمت می‌آیند و همچنین با توجه به سطح مالی بالای مردم این منطقه متاسفانه از وضع فرهنگی بد شامل حجاب و پوشش و رفتار های نا مناسب دختران و پسران مواجه است و این مشکل زا می‌باشد زیرا دانش آموزان مسجد در این منطقه رفت و آمد داشته و تحت تاثیر فرهنگ غلط و فضای گناه آلود منطقه قرار میگیرند.

نیاز به دیدن آموزش‌های آکادمیک برای مربیان:
به نظر می‌رسد اگر بتوان سیری طراحی کرد تا مربیان علاوه بر تجربیات بالایی که در طول سال‌ها به دست آورده‌اند و همچنین علاوه بر اینکه می‌توانند از مشورت اساتید اساتید خوبی که در دسترس ایشان است استفاده کنند
آموزش‌هایی آکادمیک جهت تقویت فیت کار خود چه از جهت محتوایی و چه از جهت تربیتی و چه از جهت حرفه‌ای مانند آموزش کلاسداری و روانشناسی کودک بهره‌مند شوند به کیفیت کار بسیار افزود می شود.
البته ناگفته نماند که دوره‌هایی از طریق تعلیم و تربیت سپاه و خود مسجد برای مهارت افزایی و بالا بردن معارف در مربیان و کادر و طلاب برگزار شده که بسیار عالی و شایسته تشکر است

عدم نیروی لازم حهت ثبت تجربیات:
یکی از نقاط ضعف مهم عدم داشتن نیروی لازم جهت ثبت تجربیات و روندها و عدم انتقال آنها مسئولین و مربیان بعدی می‌باشد که باعث دوباره کاری و کاهش کیفیت و رشد در بعضی از موارد می‌شود.