طرح لغتنامه زندگی

1. فعالیت شما چیست و چگونه است؟ فرآیند، روش اجرا، مراحل، جرقه اولیه، جزئیات، قالب، مخاطب شناسی، منابع انسانی، ابزار و امکانات، بازتاب رسانه ای، را توضیح دهید.

فرآیند و مراحل اجرا:
فعالیت «لغت‌نامه زندگی» یک طرح تربیتی منسجم و چندبُعدی است که از مسجد خاتم‌الانبیاء اهواز آغاز شده و در سه محور اصلی مسجد، مدرسه و خانواده پیاده‌سازی می‌شود. این طرح با پذیرش دانش‌آموزان از پایه سوم ابتدایی آغاز می‌شود و تا پایان دوره دبیرستان ادامه دارد. پس از آن نیز ارتباط با متربیان به صورت ادامه‌دار برقرار می‌ماند.

جرقه اولیه:
جرقه اولیه این طرح از نارسایی‌ها و فقدان محتوای مناسب در طرح‌های پیشین از جمله طرح صالحین بسیج شکل گرفت؛ جایی که روند جذب و تربیت دانش‌آموزان فاقد مسیر محتوایی مشخص بود. لذا با توجه به تجربیات گذشته و ظرفیت‌های موجود، این طرح با نگاه نوآورانه طراحی شد.

مخاطب‌شناسی:
مخاطبان اصلی این طرح شامل ۲۵۰ دانش‌آموز از پایه سوم ابتدایی تا پایه دوازدهم، به همراه حدود ۵۰۰ نفر از والدین آنان می‌باشد. همچنین مخاطبان فرعی شامل دانشجویان و طلاب جوانی هستند که در مراحل نهایی طرح به عنوان مربی یا همکار اجرایی به کار گرفته می‌شوند.

منابع انسانی:
منابع انسانی طرح شامل:

• مربیان تربیتی که از میان طلبه‌های حوزه علمیه، معلمان انقلابی مدارس و دانشجویان تربیت‌یافته در همین تشکیلات انتخاب می‌شوند.
• اساتید تخصصی در حوزه‌های روانشناسی اسلامی، تربیت دینی و اخلاق.
• تیم پشتیبان خانواده متشکل از پنج نفر آموزش‌دیده برای پاسخگویی به مسائل تربیتی خانواده‌ها.
• نیروی جایگزین نیز از درون تشکیلات و از میان فارغ‌التحصیلان طرح تأمین می‌شود.

ابزار و امکانات:

• چهار کلاس رسمی
• دفتر مدیریت
• زیرزمین مسجد به‌عنوان مجتمع تفریحی شامل فضای بازی، کاردستی، صندلی، میز و پروژکتور
• جزوات آموزشی و درسنامه‌های متنوع برای سطوح مختلف سنی و تحصیلی
• مجوزات لازم از طریق پایگاه بسیج جهت اردوها و برنامه‌های ویژه
• منابع محتوایی گلچین‌شده از کتاب‌های حوزه علمیه و آثار رهبری

قالب فعالیت:
طرح در قالب حلقات تربیتی، کلاس‌های آموزشی، کارگاه‌های مهارتی، همایش‌های خانواده، اردوهای تفریحی-آموزشی، و جلسات مشاوره فردی و گروهی برگزار می‌شود.

بازتاب رسانه‌ای:
این طرح توسط معاونت اجتماعی سپاه ولیعصر خوزستان به‌عنوان طرح برگزیده اجتماعی استان در سال گذشته معرفی شده و در جشنواره جنات نیز به‌عنوان یکی از هفت طرح برتر استانی مطرح گردیده است.

2. تمایز این فعالیت نسبت به فعالیت‌های مشابه (جنبه نوآورانه) از نظر مجری چیست؟ مهمترین شاخصه فعالیت و بخش برجسته این فعالیت کدام است، قالب یا محتوا یا سناریو ؟

تمایز اصلی طرح «لغت‌نامه زندگی» در یکپارچه‌سازی سه ضلع مسجد، مدرسه و خانواده در قالب یک تشکیلات منسجم تربیتی است. برخلاف فعالیت‌های مشابه که به‌صورت مقطعی یا تک‌بعدی عمل می‌کنند، این طرح با نگاهی جامع، تربیت دانش‌آموز را از چند زاویه دنبال می‌کند.

مهم‌ترین شاخصه و بخش برجسته فعالیت:

بر اساس اظهارات مجری، محتوا مهم‌ترین ویژگی متمایزکننده این فعالیت است. محتوایی که به صورت هدفمند و مرحله‌بندی‌شده طراحی و تدوین شده است تا هم مربیان و هم متربیان از مسیر مشخصی در تربیت عبور کنند. همچنین طراحی سناریوهای انتقال محتوا به دانش‌آموزان نیز از ویژگی‌های مهم ولی درجه دوم این طرح است.

3. این فعالیت ناظر به چه نیاز مخاطبان است (مساله شناسی و ریشه یابی)؟ فعالیت شما چگونه این نیاز را برطرف می‌کند؟ نتایج و دستاوردهای شما چیست؟

   مسأله‌شناسی و ریشه‌یابی:

   نیاز اصلی که این طرح به آن پاسخ می‌دهد، فقدان تربیت ساختارمند و محتوای آموزشی مؤثر در حوزه نوجوانان و خانواده‌های آنان است. عدم هماهنگی بین نهادهای تربیتی (مسجد، مدرسه، خانواده) و کمبود محتوای تربیتی، از چالش‌های اصلی پیش از اجرای این طرح بوده است.

   شیوه رفع نیاز:

   این نیاز از طریق:

   برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی برای متربیان در قالب محتوای دینی، اعتقادی، اخلاقی، علمی، هنری، نشاط و تندرستی، احکام و مسائل قرآنی

   آموزش مربیان برای تعامل مؤثر با دانش‌آموزان و خانواده‌ها

   ارائه کارگاه‌های تربیت فرزند برای خانواده‌ها با استفاده از جزوه‌ای ۱۹۰ صفحه‌ای

   تشکیل تیم پشتیبان تربیتی برای ارتباط مستمر با والدین

   نتایج و دستاوردها:

   ارتقای سطح تربیتی خانواده‌ها و افزایش مهارت‌های رفتاری آنان

   پاسخ‌گویی به مسائل تربیتی خانواده‌ها از طریق جلسات مشاوره

   تربیت نیروی انسانی متعهد و آماده برای ادامه طرح

   انسجام در روند تربیتی متربیان از ابتدای ورود تا دوران طلبگی یا دانشگاه

   ایجاد پیوند عاطفی و معرفتی بین دانش‌آموز، مسجد و خانواده

4. چالش‌ها و موانع کسب موفقیت (ریسک ها) این فعالیت را چه می‌دانید؟

   مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی طرح عبارت‌اند از:

   عدم همکاری امام جماعت مسجد

   همکاری‌نکردن برخی مدارس با طرح

   فضای فرهنگی آسیب‌زا در برخی محیط‌های دانش‌آموزی

   شبهه‌پراکنی در فضای مجازی که مانعی در همراه‌سازی خانواده‌ها و نوجوانان ایجاد می‌کند

   این موانع، با وجود گستردگی طرح، از موانع جدی در اجرای موفق و پیوسته فعالیت محسوب می‌شوند.